Η απόφαση για τη δημιουργία του ΜΦΙ δεν μπορεί να γίνει επαρκώς κατανοητή αν δεν την τοποθετήσει κανείς στο περιβάλλον που οδήγησε σε αυτήν. Δεν ήταν μία μορφή ad hoc δωρεάς με χαρακτήρα φιλανθρωπικό, ή προορισμένη να καλύψει ένα έλλειμμα της κοινωνικής πολιτικής, όπως άλλες μεγάλες δωρεές στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Στην πραγματικότητα, η δημιουργία του ΜΦΙ υπάκουε στις ανάγκες ενός σχεδιασμού, ή, καλύτερα, μίας οραματικής στόχευσης με μεγάλη χρονική προοπτική και σταθμούς άρρηκτα συνδεδεμένους με ευρύτερες ιστορικές εξελίξεις, εξίσου θετικές όσο και, ενίοτε, αρνητικές για την Ελλάδα. Στις θετικές εξελίξεις ανήκει κυρίως η πρόσκτηση των «Νέων Χωρών» μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Η Ελλάδα βρέθηκε μέσα σε πολύ μικρό διάστημα με τεράστιες, για το μέγεθός της, νέες εκτάσεις, πολύ μεγάλο μέρος των οποίων ήταν ικανό να συμβάλει αποφασιστικά στην αγροτική οικονομία της χώρας, σε αντίθεση με τη νότια Ελλάδα που οι παραγωγικές της δυνατότητες στο γεωργικό τομέα ήταν συγκριτικά πιο περιορισμένες. Προϊόν αυτής της εξέλιξης, καθώς και των νέων δεδομένων που έφερε τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, ήταν και η Αγροτική Μεταρρύθμιση του 1917. Στις αρνητικές, ανήκει η ακριβώς αντίθετη εθνική εξέλιξη, η Μικρασιατική Καταστροφή, μόλις εννέα χρόνια μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Αυτή τη φορά, η εθνική ήττα, όχι απλώς δεν έφερε νέα εδάφη, αλλά, αντίθετα, μέσα από το προσφυγικό πρόβλημα, ώθησε το ελληνικό κράτος στα οικονομικά, διοικητικά και κοινωνικά όριά του. Η γη ήταν και πάλι μία λύση: έπρεπε να αξιοποιηθεί ακόμα περισσότερο για να θρέψει και να δώσει δουλειά σε ένα τμήμα νέων πληθυσμών που ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα κατατρεγμένοι και τσακισμένοι από την Καταστροφή, χωρίς να έχουν τίποτα στα χέρια τους. Η ανάγκη για εντατικοποίηση της παραγωγής εκτοξεύθηκε και μαζί της εκτοξεύθηκαν και οι αντίστοιχες ανάγκες για την προστασία της. Τη στιγμή που οι πρώτες σκέψεις για τη δημιουργία του ΜΦΙ άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά, στα μέσα της δεκαετίας του ’20, η Ευρώπη είχε ήδη βιώσει την πτώχευση της ηττημένης Γερμανίας. Η αυτάρκεια σε βασικά προϊόντα για την επιβίωση του πληθυσμού, κατέστη επιτακτική. Την εποχή εκείνη, τόσο ο Βενιζέλος, όσο και ο Μπενάκης, ήταν σε θέση να δουν καθαρά αυτούς τους κινδύνους και να επιχειρήσουν να οργανώσουν, όσο το δυνατό, τις «άμυνες» της χώρας έναντι τους. Αυτό ήταν το πραγματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε τελικά το ΜΦΙ.
Ο Μπενάκης ήξερε τη σημασία της επιστήμης και της έρευνας για την οικονομία. Αναγνώριζε, όμως παράλληλα τη σημασία του πρωταγωνιστή όλων αυτών: του αγρότη. Ήξερε ότι εκείνος ήταν η κινητήρια δύναμη. Τα παραπάνω αποτέλεσαν το αρχικό έναυσμα για την ίδρυση του ΜΦΙ. Το Ινστιτούτο δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα ως ένα ερευνητικό φυτοπαθολογικό κέντρο που γνώριζε καλά τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγροτικής παραγωγής στην υπηρεσία του Έλληνα Αγρότη.
Από τότε μέχρι σήμερα το Ινστιτούτο και οι άνθρωποι που υπηρετούν σε αυτό ασχολούνται με την Φυτοπροστασία, (τη διαχείριση ασθενειών, εντόμων και ζωικών εχθρών των καλλιεργειών) με γνώμονα τόσο την προστασία του φυτικού κεφαλαίου της χώρας μας όσο και την προστασία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος.
Το Ινστιτούτο αναπτύσσει και διαδίδει μεθόδους φυτοπροστασίας και θρέψης των φυτών με χαμηλές χημικές εισροές γεωργικών φαρμάκων και λιπασμάτων. Ελέγχει εισαγόμενα και εξαγόμενα αγροτικά προϊόντα και πολλαπλασιαστικό υλικό για ρυθμιζόμενους οργανισμούς καραντίνας και μη, διασφαλίζοντας το φυτικό κεφάλαιο της Χώρας μας και βοηθώντας τους παραγωγικούς φορείς της στις εισαγωγές και εξαγωγές αγροτικών προϊόντων που κατέχουν σημαντική θέση συνεισφοράς στην Εθνική Οικονομία του σήμερα.
Παράλληλα, προστατεύεται ο Έλληνας καταναλωτής αγροτικών προϊόντων και το ζωικό κεφάλαιο γιατί το Ινστιτούτο διενεργεί αναλύσεις νωπών και μεταποιημένων τροφίμων και ζωοτροφών για υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αναπτύσσει σε συνεργασία με άλλους φορείς τεχνολογίες και εργαλεία μείωσης του περιβαλλοντικούς αποτυπώματος της πρωτογενούς παραγωγής α)σε επίπεδο εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου σε όλη την παραγωγική διαδικασία αγροτικών προϊόντων, β) απορρύπανσης υγρών αποβλήτων από γεωργικά φάρμακα και γ) κομποστοποίησης αποβλήτων και χρήσης τους στο πλαίσιο των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας.
Τέλος, η σημαντικότερη κοινωνική προσφορά του σήμερα έγκειται στη συμμετοχή του σε δράσεις που έχουν ως πρώτιστο στόχο την ασφάλεια στην άσκηση φυτοπροστασίας σε όλους τους τομείς ξεκινώντας από την ασφάλεια του ψεκαστή γεωργικών φαρμάκων, την ασφάλεια των αγροτικών και αστικών πληθυσμών από τη χρήση αγροχημικών έως την ασφάλεια των οργανισμών που δεν αποτελούν στόχο καταπολέμησης (όπως οι μέλισσες, οι επικονιαστές, οι υδρόβιοι οργανισμοί, τα πουλιά και τα θηλαστικά) με στόχο την προστασία του ανθρώπου και των ελληνικών αγρο-οικοσυστήματων. Το ΜΦΙ ως Αρμόδια Αρχή για την αξιολόγηση των γεωργικών φαρμάκων είναι υπεύθυνο για τη διεξαγωγή της απαιτούμενης από την Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία εκτίμησης της επικινδυνότητας για τον άνθρωπο και το περιβάλλον πριν την χορήγηση έγκρισης στην αγορά και συμμετέχει ενεργά σε προγράμματα και δράσεις με στόχο την βελτιστοποίηση των συνθηκών χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων μετά την χορήγηση έγκρισής τους. Επίσης, αναλαμβάνει σημαντικές πρωτοβουλίες με στόχο την ανάπτυξη οικονομικά βιώσιμων αειφόρων στρατηγικών για την ορθολογική και ασφαλή τους χρήση τους.
LIFE ECOPEST http://www.ecopest.gr/
Μια εντελώς διαφορετική, αλλά ταυτόχρονα διαχρονική, δράση του Ινστιτούτου αποτελεί η ενασχόληση του με έντομα φυτοϋγειονομικής σημασίας, όπως είναι τα κουνούπια. Σήμερα, το Ινστιτούτο μελετά και συντονίζει Εθνικές και Ευρωπαϊκές δράσεις για τη μείωση της εξάπλωσης νέων χωροκτητικών ειδών κουνουπιών και αναπτύσσει μέσα και στρατηγικές διαχείρισής τους, σε συνεργασία με Παγκόσμιους Οργανισμούς και διοικητικές υπηρεσίες. Υλοποιούνται ιδιαίτερα σημαντικές(?) δράσεις διάχυσης της γνώσης και ενημέρωσης τόσο του κοινού όσο και των αρμόδιων επιστημόνων φορέων και φορέων για την ορθολογική και βιώσιμη διαχείρισή τους.
Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο